Selenyum Nedir?
Selenyum, esas olarak antioksidan özellikleri ve normal işleyişine katkıda bulunduğu bağışıklık sistemi üzerindeki etkisi ile tanınan bir eser elementtir. Gıdalarda eser miktarda bulunur. Çoğu eser mineral gibi, selenyum da vücutta önemli bir rol oynar. Hücre içi düzeyde, vücudun glutatyon-peroksidaz üretmesine izin verdiği için antioksidan etkiye sahiptir. Bu enzim, hücre zarlarını serbest radikallerin neden olduğu oksidasyona karşı korumak için E vitamini ile uyum içinde çalışır. Fazlası erken yaşlanmaya yol açar ve belirli kanser türlerinin, kardiyovasküler hastalıkların ortaya çıkmasına ve katarakt oluşumuna katkıda bulunur. Selenyum ayrıca bağışıklık sisteminin ve tiroid bezinin işleyişinde önemli bir rol oynar. Vücut tarafından üretilmez, dengeli beslenme ile sağlanmalıdır.
Kan ve saç analizi de dahil olmak üzere vücuttaki selenyum seviyelerini ölçmek için farklı teknikler kullanılır. Bununla birlikte, birkaç epidemiyolojik çalışmada, araştırmacılar deneklerin tırnaklarını analiz etmişlerdir çünkü bu yöntem uzun vadeli selenyum alımını değerlendirmek için daha güvenilir olacaktır.
Selenyumun Özellikleri
Selenyum, özellikle oksidatif stresle mücadelede vücuttaki birçok koruyucu fonksiyonda anahtar rol oynayan bir antioksidan eser elementtir. Esas olarak vücutta kaslarda ve karaciğerde depolanır;
Selenyum, hücre yaşlanmasını hızlandıran ve kalp-damar hastalıklarını teşvik eden zararlı maddeler olan serbest radikallerin etkilerine karşı koyma özelliğine sahip birçok enzimin bünyesine girer. Yani hücresel dejenerasyona ve kardiyovasküler riske karşı koyar.
Kurşun, arsenik gibi ağır metallerin zararlı etkilerinin önlenmesinde tiroid metabolizmasında da rolü çok önemlidir.
Ayrıca bağışıklık savunma mekanizmalarında ve vücudun antiinflamatuar reaksiyonlarında görev alır.
Selenyum Faydaları Nelerdir?
1817'de keşfedilen ve uzun süredir toksik olduğu düşünülen selenyumun faydaları 1950'lerde keşfedildi. Selenyum insan vücudu tarafından üretilmez ve bu nedenle günlük olarak yiyeceklerle sağlanmalıdır.
Bugün herkes tarafından bilinmeyen selenyum sağlığımız için gerekli bir eser elementtir. Vücudumuzun düzgün çalışmasına katkıda bulunur ve böylece bağışıklık sistemimizi korur. Beslenmemizde bulunan selenyum, önerilen günlük alım miktarına uygun gıda takviyeleri yoluyla da vücuda alınabilir.
Peki selenyumun faydaları nelerdir?
Selenyum hücrelerimizi ve gözlerimizi korur
Selenyum antioksidan etkiye sahiptir. Vücudumuzun E vitamini ile birleştiğinde hücre zarlarını serbest radikallerin neden olduğu oksidiyondan koruyan bir enzim olan "glutatyon-peroksidaz" üretmesine izin verir. Bu nedenle, oksidatif stresle bağlantılı bir hastalık olan ve Türkiye' de 50'li yaşların üzerindeki görme bozukluğunun önde gelen nedeni olan AMD'nin (retinanın maküler dejenerasyonu) gelişimini geciktirecektir.
Güzel cilt, saç ve tırnakları destekler
Selenyum antioksidan özellikleri nedeniyle saçlarımızın, tırnaklarımızın güzelliğinde ve kalitesinde önemli bir rol oynar. Selenyumun cilde de faydaları vardır. Dış etkenlere karşı dirençli, elastik cildin korunmasına yardımcı olur. Ayrıca selenyum cildin nemi daha iyi tutmasına yardımcı olur ve böylece aydınlık ve eşit bir ten rengine katkıda bulunur. Dermiste daha iyi kollajen üretimi sayesinde kırışıklıklar da azalır. Bu nedenle Selenyum, özellikleri sayesinde cildin erken yaşlanmasına karşı etkili bir şekilde korur.
Kanseri ve alzheimer hastalığını önler
Adını Yunan ay tanrıçası Selene ‘den alan bu mükemmel mineral DNA hasarı üzerindeki antioksidan etkisiyle hücrelerimizi kansere karşı korur. Merkezi sinir sistemine etki eder ve Alzheimer hastalığında olduğu gibi nöronal hasara karşı korur.
Selenyum virüslere karşı savunmamıza yardımcı olur
Bağışıklık sistemimiz için mükemmel bir uyarıcı olan selenyum antioksidan etkisi yoluyla etki edebileceği ve böylece belirli virüslerin virülansını azaltabileceği sonucuna varmıştır. Bu eser element aynı zamanda tiroidin işleyişinde ve erkeklik hormonu testosteronun sentezinde yer alır.
Vücudu detoksifiye etmeye yardımcı olur
Selenyum toksinleri, yani çok büyük miktarlarda organlarımızın düzgün çalışmasını engelleyebilen vücut atıklarını ortadan kaldırır. Daha spesifik olarak, kurşun veya cıva gibi ağır metallerin ortadan kaldırılmasına yardımcı olur.
Hücrelerimizin erken yaşlanmasıyla savaşır
Vücudumuz, işleyişini sağlamak için toksinler veya serbest radikaller olarak da adlandırılan atıklar üretir. Bununla birlikte, mevcut yaşam tarzımız, stres, alkol, kirlilik, tütün, vücudun artık ortadan kaldıramayacağı aşırı serbest radikal üretimine neden olur. Serbest radikaller daha sonra hücrelerimize saldırır ve yaşlanmalarını hızlandırır. Serbest radikallerin "nötrleştiricileri" olan antioksidanların devreye girdiği yer burasıdır.
Selenyum ayrıca, etkilerini on kat artırma etkisine sahip olan gıda takviyelerinde sıklıkla ilişkilendirildiği 2 antioksidan vitamin olan C ve E vitaminlerinin yenilenmesine de katılır.
Selenyum kalp atışını düzenler
Selenyum kardiyovasküler sistemde koruyucu bir role sahiptir. Selenyum eksikliği kalp hastalığına neden olabilir. Bu eser element, kalp atış hızının düzenlenmesine katılır ve böylece kardiyovasküler hastalıkları önler.
Selenyum bağışıklık sistemini düzenler
Selenyum, vücudun savunma reaksiyonlarının aktivasyonunda rol oynayan selenoproteinler olan belirli enzimlerin işleyişi için gereklidir. Dolayısıyla bu eser element bağışıklık sistemimizi güçlendirir ve destekler.
Selenyum Eksikliği Nasıl Anlaşılır?
Çoğu zaman, önerilen selenyum alımını sağlamak için dengeli bir diyet yeterlidir. Ancak toprakların selenyum açısından fakir olduğu bölgelerde vücut kendisini eksik bulabilir. Bu durumda, eksikliğine bağlı olarak birkaç belirti gösterebilir.
Belirgin yorgunluk,
Değişken, endişeli hatta depresif bir ruh hali,
Eklem ağrısı
Kas güçsüzlüğü
Enfeksiyonlara karşı artan duyarlılık
Tiroid dengesizliği
Sperm üretiminde bir arıza
Eğer sürekli bu sinyalleri kendinizde fark ediyorsanız en kısa zamanda doktorunuza görünmenizi tavsiye ederiz.
Selenyum İçeren Besinler
Selenyum genellikle balık veya dana ciğeri gibi protein açısından zengin gıdalarda, ayrıca domates, brokoli ve hatta soğan gibi bazı sebzelerde bulunur. Selenyum ayrıca kepekli ekmek, yulaf ezmesi veya buğday tohumunda da bulunur.
Selenyum açısından en zengin gıdalar;
|
100g başına selenyum açısından zengin besinler*
|
selenyum içeriği
|
|
Çiğ mantar
|
3.4 mcg
|
|
Domates
|
0.2 mcg
|
|
Çiğ kırmızı lahana
|
1.3 mcg
|
|
Pişmiş brokoli
|
0.8 mcg
|
|
Çiğ soğan
|
0.22 mcg
|
|
Tam buğday ekmeği
|
4.5 mcg
|
|
Dana karaciğeri
|
22 mcg
|
|
Balık (orta porsiyon)
|
22.6 mcg
|
|
Deniz ürünü (orta porsiyon)
|
14.6 mcg
|
|
Haşlanmış yumurta
|
13 mcg
|
|
UHT yarım yağlı süt
|
0.9 mcg
|
|
Buğday tohumu
|
2 mcg
|
|
Yulaf ezmesi
|
< 1µg
|
|
Kabartma tozu
|
< 10 mcg
|
Selenyum alımı kontrol edilmelidir, çünkü ilaç takviyesi ile kolayca elde edilebilecek bir aşırı doz cilt lezyonlarına, saç dökülmesine, sindirim bozukluklarına, yoğun yorgunluğa neden olur. Öte yandan, selenyum eksikliği enfeksiyonlara karşı direncin azalmasına, anemiye, depigmentasyona neden olabilir.
Günlük Selenyum Gereksinimleri
Günlük selenyum gereksinimleri bireye bağlı olarak (yaşa ve aktiviteye bağlı olarak) yaklaşık 20 ila 80 mikrogramdır. 3 yaşın altındaki çocuklarda 20 µg'dır, daha sonra yetişkinliğe kadar artar. Yaşlılar 80 mcg’ ye kadar ihtiyaç duyabilir.
|
Yaş / Durum
|
Günlük İhtiyaç
|
|
1 ila 3 yaş arası çocuklar
|
15 mcg
|
|
4 ila 16 yaş arası çocuklar
|
20 mcg
|
|
7 ila 10 yaş arası gençler
|
35 mcg
|
|
11 ila 14 yaş arası gençler
|
55 mcg
|
|
15 ila 17 yaş arası gençler
|
50 mcg
|
|
18 yaş ve üzeri bay ve bayanlar
|
70 mcg
|
|
Hamile kadınlar
|
70 mcg
|
|
Emziren kadınlar
|
80 mcg
|
Selenyum Ne Zaman Alınır?
Selenyumun faydalarından yararlanmak için doktorunuz tavsiye ettiği takdirde diyet takviyeleri kullanabilirsiniz.
Bunu Bilmekte Fayda Var
Hamile veya emziren kadınlarda önerilen dozları aşmamak kaydıyla dikkatli olunmalıdır.